European Forum on Urban Forestry, 2023 Kraków

Za nami 25. edycja European Forum on Urban Forestry. W tym roku wydarzenie odbyło się 24-26 maja w Krakowie we współpracy trzech organizatorów: Fundacji Sendzimira, Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie oraz European Forest Institute. Jubileuszowa edycja miała miejsce po raz pierwszy w Polsce i cieszyła się rekordową popularnością. W wydarzeniu wzięło udział aż 146 uczestników z całego świata. 

Co roku EFUF jest wyjątkowym miejscem spotkań praktyków, decydentów, menedżerów, edukatorów i naukowców zajmujących się leśnictwem miejskim, zielenią miejską oraz zieloną infrastrukturą. Od 1998 r. EFUF zapewnia przestrzeń do prezentacji nowych rozwiązań, wymiany doświadczeń oraz zapoznania się z przykładami dobrych praktyk w zakresie planowania, projektowania i zarządzania lasami miejskimi (od terenów leśnych po parki miejskie i drzewa uliczne). Tegorocznym tematem forum było Urban Forests as Nature Based Solutions. Aż 67 osób zaprezentowało swoje dokonania w formie wystąpień podczas sesji plenarnej oraz ośmiu równoległych sesji. 

Dzień 1

Konferencja rozpoczęła się od sesji powitalnej prowadzonej przez Tomasza Bergiera. Odczytano list od Jerzego Muzyka – Zastępcy Prezydenta Krakowa ds. Zrównoważonego Rozwoju, a następnie głos zabrała Prorektor ds. Nauki Uniwersytetu Rolniczego – Agnieszka Filipiak Florkiewicz. Uczestników Forum przywitał przewodniczący EFUF – Clive Davies. Porównał inicjatywę do wielkiej rodziny, ale takiej, która wciąż poszukuje nowych członków. Zdecydowanie nie były to puste słowa, rodzinną atmosferę czuliśmy przez całe wydarzenie.

Po sesji powitalnej rozpoczęła się sesja plenarna. Cecil Konijnendijk (Nature Based Solutions Institute) wraz z Johanem Östbergiem (NBSI) przedstawili coraz popularniejszą koncepcję 3-30-300. 3 określa minimalną liczbę drzew, które powinniśmy widzieć z okna. 30 to procent terenów biologicznie czynnych w każdej dzielnicy a 300 odpowiada 300 m, które maksymalnie powinny dzielić nasz dom od terenu zieleni. Dowiedzieliśmy się, że zasada jest wdrażana przy tworzeniu planów zagospodarowania przestrzennego w Szwecji. 

Monika Pec-Świecicka (ZZM Wrocław) oraz Łukasz Pawlik (ZZM Kraków) przedstawili Standardy utrzymania terenów zieleni w miastach, które tworzyli we współpracy z Fundacją Sendzimira. Są to uniwersalne zasady, w szczególności skierowane do zarządców terenów publicznych, mające za cel podniesienie jakości terenów zieleni w miastach. 

Jednym z bardziej rozrywkowych momentów sesji była prezentacja Jakuba Kronenberga. Na przykładzie Lasu Łagiewnickiego porównywał ekopauperyzację z ekogentryfikacją. Od 2015 roku w części lasu są organizowane imprezy disco-polo polaryzujące mieszkańców. Jakub Kronenberg omawiał sytuację Lasu Łagiewnickiego z wielu perspektyw, m.in. sprawiedliwości ekologicznej, prywatnych vs. publicznych interesów oraz neoliberalnego zarządzania.

Pierwszy dzień zakończył się wizytą studyjną w krakowskim Zakrzówku. Jest to teren dawnej kopalni wapienia, który dzięki protestom społecznym udało się uchronić przed zabudową mieszkaniową, a przylegające do wyrobiska tereny zieleni objąć ochroną, m.in. ze względu na występujące tu gatunki chronione roślin i zwierząt. Dzięki wielomilionowej inwestycji Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie udało się stworzyć ogólnodostępny teren rekreacyjny. W jego skład wchodzą m.in. pływające baseny dla dorosłych i dzieci, centrum edukacji przyrodniczej oraz centrum sportów wodnych. Gdy odwiedziliśmy Zakrzówek wciąż trwały prace wykończeniowe przed ostatecznym oddaniem terenu do dyspozycji mieszkańców.

Dzień 2

Kolejny dzień EFUF 2023 należał do bardzo intensywnych. Podczas sesji plenarnej Maria Chiara Pastore (Politecnico di Milano) opowiedziała o projekcie Forestami, który do 2030 roku ma na celu zasadzenie 3 mln drzew w obszarze metropolitarnym Mediolanu. Do projektu przystapiły 62 gminy. Forestami to przykład wielopłaszczyznowej współpracy Politecnico di Milano, gmin, fundraiserów oraz biznesu.

Zaciekawienie uczestników wzbudziła prezentacja Agnieszki Arabas ze Stowarzyszenia Metropolia Krakowska. Opowiedziała ona o edukacji młodzieży w zakresie rozwiązań opartych na przyrodzie realizowanej przy pomocy gry komputerowej Minecraft. Realizatorzy projektu przenoszą do wirtualnej przestrzeni wycinek terenu, następnie  to dzieci go przekształcają i zazieleniają. Inicjatywa odbywa się w ramach projektu Interlace.

Na chwilę do Chin przeniosła nas prezentacja Rika De Vreese (European Forest Institute), w której porównał preferencje Europejczyków oraz Chińczyków, dotyczące lasów miejskich. W telefonicznym badaniu udział wzięło ponad 10 tys. osób z Europy oraz ponad 7 tys. osób z Chin. Dowiedzieliśmy się, że Chińczycy wolą zorganizowaną zieleń, a w Europie zdania są podzielone, mamy zarówno fanów dzikiej przyrody jak i uporządkowanej zieleni. 

Do podnoszących ciśnienie oraz najzabawniejszych momentów EFUF należała tzw. sesja błyskawiczna. 26 prelegentów miało po  30 sekund na prezentację swojego postera i namówienie publiczności do jego odwiedzenia podczas sesji posterowej. Nad całością, ze szwajcarską precyzją, czuwał Andreas Bernasconi (Pan Bern AG).

Po sesji plenarnej  odbyły się cztery równoległe sesje:

• Planowanie lasów miejskich jako rozwiązań opartych na przyrodzie (ang. Planning urban forests as nature-based solutions) – prowadzona przez Alana Simsona (Leeds Beckett University).
• Aspekty zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi związane z miejskimi terenami zieleni (ang. Human health and well-being aspects of urban green spaces) – prowadzona przez Renate Spaeth (Ministry for Environment, Agriculture, Nature and Consumer Protection of Nordrhein-Westfalen).
• Drzewa, lasy i woda (ang. Trees, forests and water) – prowadzona przez Jakuba Kronenberga (Fundacja Sendzimira, Politechnika Łódzka).
• Biotyczne aspekty zarządzania w lasach miejskich (ang. Biotic management aspects in the urban forest) – prowadzona przez Nerys Jones (Strategic Greenspace Consultant).

Po przerwie obiadowej uczestnicy mieli do wyboru udział w:

• sesji posterowej;
• sesji poświęconej szukaniu partnerów do projektów (ang. Project idea seed session);
• spotkaniu renomowanego, międzynarodowego magazynu Urban Forestry & Urban Greening;
• warsztacie Dzielenie się historiami o lasach miejskich: warsztaty na temat intersekcjonalnej przynależności w praktyce (ang. Sharing urban forest stories: workshop on intersectional belonging in practice) – prowadzonym przez Lottę Dijkstra (Newcastle University).

W tym dniu na wizytę studyjną udaliśmy się do Lasu Wolskiego – największego lasu w Krakowie (462 ha). Jest to miejsce zachwycające zarówno bioróżnorodnością jak i bogatą historią. Pierwsze wzmianki o Lesie Wolskim sięgają 1602 roku i dotyczą Klasztoru Ojców Kamedułów znajdującego się na jego terenie. Podczas wizyty studyjnej uczestnicy EFUF odwiedzili również Centrum Edukacji Ekologicznej Symbioza, gdzie zostali oprowadzeni po wystawie przez Jakuba Kałużnego. Jedna z grup miała okazję zawędrować do rezerwatu przyrody Panieńskie Skały.

Dzień 3

Trzeci dzień rozpoczęliśmy od czterech równoległych sesji:

• Ludzie, usługi ekosystemów i wartości (ang. People, ecosystem services and values) – prowadzonej przez Tessę Hegetschweiler (Swiss Federal Institute for Forest, Snow and Landscape Research WSL);
• Zarządzanie lasami miejskimi i drzewami miejskimi jako rozwiązaniami opartymi na przyrodzie (ang. Managing urban forests and urban trees as nature-based solutions) – prowadzonej przez Eugenię Vidal Casanovas (Universitat Politècnica de Catalunya);
• Modelowanie, pomiary i inwentaryzacja drzew i lasów miejskich (ang. Modeling, measuring and inventorying urban trees and urban forests) – prowadzonej przez Nerys Jones (Strategic Greenspace Consultant);
• Biotyczne aspekty zarządzania w lasach miejskich (ang. Biotic management aspects in the urban forest) prowadzonej przez Ritę Sousa Silva (Freiburg Institute for Advanced Studies).

Na podsumowującej sesji plenarnej usłyszeliśmy o początkach EFUF. Po raz pierwszy wydarzenie odbyło się w Wuppertal, w Niemczech i nieprzerwanie od 25 lat gromadzi praktyków i badaczy lasów miejskich. Cecil Kenijnendik nie szczędził anegdot, ale również dowiedzieliśmy się, że na początku tego roku EFUF został oficjalnie zarejestrowany jako stowarzyszenie w Belgii. 

Następnie Simone Borelli (FAO) zaprosił uczestników na 2. Światowe Forum Lasów Miejskich (ang. World Forum on Urban Forests). WFUF 2023 odbędzie się w październiku w Waszyngtonie. Chociaż to dopiero druga edycja wydarzenia, cieszy się ono dużą popularnością, w zeszłym roku do Włoch przybyło ponad 700 osób. Hasłem tegorocznej edycji jest „Bardziej zielone, zdrowsze i szczęśliwsze miasta dla wszystkich”.

Ostatnie popołudnie konferencji spędziliśmy  w Parku Lotników Polskich oraz Lesie Mogilskim. Park Lotników Polskich jest największym parkiem w Krakowie (50 ha). To przykład działań mających na celu adaptację do zmiany klimatu oraz ochronę bioróżnorodności. W parku znajdują się ekostrefy, które bardzo przypadły do gustu uczestnikom EFUF. Zieleń miejska urzymywana jest w bardzo zróżnicowany sposób – przy ciągach komunikacyjnych intensywnie, a w terenach słabiej użytkowanych – ekstensywnie. Wszystkie drzewa w parku są zinwentaryzowane i oznaczone. Na terenie parku utworzony został szcztuczny zbiornik, do którego odprowadzana jest woda z pobliskiego starionu: Tauron Areny. Najbardziej innowacyjne narzędzia oraz praktyki powstały w parku dzięki europejskiemu projektowi LIFE URBANGREEN.

W porównaniu z Lasem Wolskim Las Mogilski należy do kompaktowych (22 ha), ale za to bardzo bioróżnorodnych. W lesie żyje aż 39 gatunków ptaków, w tym m.in. dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł siwy oraz muchołówka mała. W 2020 r. odkryto w nim pachnicę dębową gatunek objęty ścisłą ochroną.

European Young Urban Forester of the Year

Co roku EFUF jest uświetniony wręczeniem nagrody European Young Urban Forester of the Year. Ma ona na celu wyróżnienie zarówno młodych badaczy jak i praktyków zajmujących się lasami miejskimi. Nagrodę w tym roku otrzymał Stefan Stevanovic – badacz, który podczas forum opowiedział o koncepcji miasta gąbki (ang. sponge city) i stosowanych w Zurychu glebach strukturalnych. Ten typ podłoża nie ulega kompaktowaniu nawet przy obciążeniu ruchem samochodowym. W takich warunkach drzewa mają nieograniczony dostęp do wody i powietrza, co sprzyja ich wzrostowi.

Podziękowania

Serdecznie dziękujemy naszym partnerom zaangażowanym w organizację wydarzenia: European Forest Institute oraz Zarządowi Zieleni Miejskiej w Krakowie. Dziękujemy również Rektorowi Uniwersystetu Łódzkiego, Uniwersytetowi Rolniczemu oraz Teraz Środowisko za objęcie wydarzenia patronatem. Partnerem wydarzenie był projekt CLEARING HOUSE oraz International Union of Forest Research Organizations (IUFRO). Dziękujemy Piotrowi Wężykowi za zaangażowanie niezawodnych studentów Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego w pomoc przy wydarzeniu.

Zapraszamy do pobrania księgi abstraktów EFUF 2023! Za rok widzimy się na EFUF w Zagrzebiu!