Zielony bohater Krakowa - Henryk Jordan

Henryk Jan Jordan urodził się w Przemyślu w dniu 23 lipca 1842 roku jako syn Bonifacego Jordana (prywatnego nauczyciela) i Salomei z Wędrychowskich (matka prowadziła pensjonat dla panien w Tarnopolu i we Lwowie). Miał starszą siostrę Helenę oraz Bronisławę oraz młodszego brata Wawrzyńca.

Uczęszczał do gimnazjum w Tarnopolu i w Tarnowie. W 1861 roku Tarnowie wziął udział w rozruchach uczniowskich (narodowych manifestacjach), za co groziło mu usunięcie ze szkoły. Uciekł do Triestu, gdzie na wiosnę 1863 roku zdał z wyróżnieniem maturę w języku włoskim. Potem rozpoczął studia medyczne w Wiedniu, ale w tym samym roku przeniósł się do Krakowa, by studiować medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim.


W roku 1867 zdał końcowy egzamin, lecz z powodu zapalenia opłucnej nie przystąpił do egzaminu dyplomowego. Potem udał się do Berlina, po Berlinie wyjechał do Nowego Jorku. W Nowym Jorku, w całkowicie nieznanym sobie otoczeniu, dzięki wrodzonej życiowej energii i umiejętności szybkiego przystosowania się do nieznanych warunków, radził sobie bardzo dobrze. Początkowo na utrzymanie zarabiał grą na fortepianie w nowojorskich restauracjach oraz jako akompaniator w zakładzie gimnastycznym dla dziewcząt. Tutaj poznał gimnastykę szwedzką dla młodych kobiet i dziewcząt. Był nią zauroczony i stała się ona jego pasją.

Podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych Jordan rozpoczął praktykę położniczą i ginekologiczną. Reputacja znakomitego i wziętego położnika pozwoliła mu na założenie w Nowym Jorku cieszącej się wielkim uznaniem szkoły dla położnych. Później prowadził praktykę w Anglii i w Niemczech.

Dzięki powodzeniu w pracy uzyskał potrzebne fundusze i wrócił do Krakowa. W dniu 22 stycznia 1870 roku otrzymał dyplom doktorski położnictwa i ginekologii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Został asystentem u prof. Maurycego Madurowicza, ówczesnego kierownika Katedry Położnictwa i Ginekologii UJ. Po czterech latach odszedł z Uniwersytetu.

Mając 32 lata w 1874 roku założył prywatną klinikę położniczą i ożenił się z 19-nastoletnią Marią Ludwiką Józefą z Gebhardtów.  Z Marią poczęli syna Jerzego, który urodził się 9 września 1875 roku. Niestety Jerzy zmarł w 1881 mając 6 lat. Żona Maria zmarła w październiku 1900 roku. Jordan ożenił się ponownie około roku 1902z młodszą siostrą Marii – Heleną wdową po Józefie Stanisławie Kleczkowskim.


W latach 1881–1907 (aż do śmierci) był rajcą miasta Krakowa. W 1881 roku został docentem i rozpoczął wykłady z teorii położnictwa i diagnostyki chorób kobiecych, a następnie objął kierownictwo kliniki.  W roku 1890 został profesorem nadzwyczajnym, a po śmierci prof. Maurycego Madurowicza w 1895 roku został profesorem zwyczajnym położnictwa i ginekologii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dwukrotnie (1898/1899 i 1904/1905) pełnił funkcję dziekana na Wydziale Lekarskim UJ.

Od 1895 do 1901 był posłem z okręgu krakowskiego na galicyjski Sejm Krajowy we Lwowie. Był inicjatorem powołania i pierwszym prezesem pierwszego w Krakowie Towarzystwa Budowy Tanich Mieszkań dla Robotników Katolików (28 maja 1897 r.). Henryk Jordan był założycielem wielu towarzystw, między innymi, amatorskiej orkiestry Harmonia, Stowarzyszenia dla Dożywiania Ciepłą Strawą Ubogich Dzieci, Stowarzyszenia do Walki z Gruźlicą.

Będąc członkiem Rady Miejskiej Krakowa podjął starania o wprowadzenie nauki higieny w seminariach nauczycielskich i na kursach uzupełniających Św. Scholastyki. Zasadą wychowawczą Jordana było wszechstronne kształcenie jednostki pod względem fizycznym, umysłowym, moralnym i estetycznym oraz umiejętność życia w zespole. W latach 1902–1907 uczestniczył w pracach Rady Szkolnej Krajowej.


Był także prezesem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Towarzystwa Muzycznego w Krakowie. Działał w wielu innych instytucjach, w szczególności angażując się w pomoc dla ubogiej młodzieży. Brał udział także w pracach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” angażując się w zakładanie kół Sokoła w Małopolsce oraz na Śląsku Cieszyńskim. Był m.in. współzałożycielem oraz honorowym członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Cieszynie powstałego w 1891, któremu ofiarował przyrządy do ćwiczeń gimnastycznych.   

Największym i najbardziej zapisanym w historii dziełem Jordana było założenie na krakowskich Błoniach (na wzór amerykański) w 1889 pierwszego w Europie publicznego ogrodu zabaw i gier ruchowych dla dzieci do lat 15, który nazwano Parkiem Miejskim im. dr Henryka Jordana. Powstał on na terenach po wystawie przemysłowej. Mieściły się w nim rozmaite urządzenia sportowe: basen, 12 boisk – każde o innym przeznaczeniu, ścieżki zdrowia i wiele innych. W ogrodzie Jordana można było ćwiczyć lekkoatletykę i gimnastykę. Tutaj rozgrywano pierwsze mecze w piłkę nożną, Henryk Jordan też grał w piłkę.  W parku znajdowały się także sale do zajęć w razie niepogody, prysznice, szatnie, magazyny, a od 1906 warsztaty do prac ręcznych i poletka doświadczalne. Była również „Mleczarnia” służąca dożywianiu dzieci.

Wygłaszał i organizował odczyty dotyczące znaczenia higieny gier, zabaw, ćwiczeń fizycznych do prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży. Współdziałał w sprawie opracowania projektu opieki lekarskiej w szkole, w projektowaniu ustawy o urządzeniu służby zdrowia w gminach. Apelował, aby nauczycieli gimnastyki nie traktowano gorzej niż innych, zachęcał, aby ukończyli uniwersytecki kurs tego przedmiotu, który funkcjonował pod jego kierunkiem. Dzięki jego staraniom w 1899 r. wprowadzono do szkół średnich instytucję lekarzy szkolnych oraz obowiązkowe lekcje gimnastyki. W 1906 został członkiem Najwyższej Rady Sanitarnej w Wiedniu. Właśnie podczas posiedzenia tej Rady 5 maja 1907 roku zaskoczył go atak dusznicy sercowej.

Po powrocie do Krakowa stan chorego znacznie się pogorszył i po dwu tygodniach Henryk Jordan zmarł 18 maja 1907 roku w mieszkaniu przy ulicy Wiślnej w Krakowie na skutek ataku dusznicy sercowej i zapalenia płuc. Pogrzeb Henryka Jordana odbył się 20 maja 1907 roku i zgromadził wielkie tłumy krakowian. Zbiórka zorganizowana była na Błoniach a przez Rynku Głównym przeszedł pięciotysięczny orszak. Pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim, w kwaterze S koło kaplicy.




Henryk Jordan odznaczony został austriackim Orderem Żelaznej Korony a w 1936 r. pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 1914 roku, po śmierci Jordana, postawiono w Parku jego pomnik. Autorem monumentu był Jan Szczepkowski. Pomnik zajął centralne miejsce na kolistym placu, pośrodku klombu, w otoczeniu popiersi sławnych Polaków. Na masywnym cokole o podstawie w formie półkoliście wygiętych ku przodowi stopni, umieszczono nadnaturalnej wielkości popiersie Jordana. Na frontowej ścianie czworobocznego postumentu widnieje napis: „Henrykowi Jordanowi wdzięczni rodacy” oraz daty urodzin i śmierci doktora. Natomiast na tylnej ścianie postumentu umieszczono następujące słowa: „Żeś o siły i zdrowie młodzieży serdecznie się troszczył nie szczędząc mienia i trudu, błogosławić Ci będą przyszłe pokolenia narodu”. Poniżej widnieje data MCMXIV i łacińska sentencja: „Fortes Creantur Fortibus et Bonis”.

  • Ostatnio zmienione .