Informacja o realizacji nowych Planów zalesień

Komunikat

Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie informuje, iż w maju 2020 r. zakończone zostały prace terenowe związane z opracowaniem Planu zalesień realizowane w ramach „Powiatowego programu zwiększenia lesistości miasta Krakowa na lata 2018-2040”.

W ramach prac terenowych przeprowadzono kartowanie siedlisk leśnych wraz z rozpoznaniem fitosocjologicznym i ogólną oceną wartości przyrodniczej gruntów jednocześnie pobrane zostały próbki do analiz chemicznych, określono typ siedliskowy lasu oraz rodzaj gleby.

Realizując prace terenowe założono 5 wzorcowych powierzchni siedliskowych typologicznych i 17 pomocniczych powierzchni siedliskowych. Pomocnicze powierzchnie siedliskowe wykonano w celu ustalenia przebiegu granic jednostek glebowych i siedliskowych.

Próbki do badań pobrano i dostarczono do Laboratorium w ilości 19 szt.

Próbki przygotowano do badań zgodnie z Instrukcją I02/PO03 „Przygotowanie próbek do badań”.

Zakres badań i metodyka:

• Skład granulometryczny frakcji <2 mm, podział na piaski, pyły, iły metoda areometryczno-sitowa wg PNR04032:1998,
• pH (KCl) i pH (H2O) metoda potencjometryczna wg PNISO 10390:1997,
• Węgiel ogólny (Cog) metoda wysokotemperaturowego spalania z detekcją TCD wg PNISO 10694:2002,
• Azot ogólny (Nog) – metoda wysokotemperaturowego spalania z detekcją TCD wg PNISO 13878:2002,
• Węglany (CaCO3) metodą Scheiblera wg PB05, ed.4, z dnia 09.07.2018,
• Kwasowość hydrolityczna (Hh) metoda miareczkowa wg PB14, ed.3, z dnia 08.03.2018,
• Kationy wymienne Ca, Mg, K, Na metoda FAAS w octanie amonu wg PB03, ed.6, z dnia 08.03.2018,
• Gęstość objętościowa gleby metoda wagowa wg PB–06, ed.5, obowiązuje od dnia 09.07.2018.

Dla dwóch powierzchni wzorcowych w Nowej Hucie i Baryczy wykonano dodatkowo analizy na obecność metali ciężkich: miedzi Cu, cynku Zn, manganu Mn, żelaza Fe, kadmu Cd oraz ołowiu Pb. (łącznie 8 próbek).

Nie stwierdzono przekroczeń zawartości metali ciężkich w glebie w stosunku do granicznych wartości okreslonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. (Dz.U. 2016 poz. 1395) dla III grupy gruntów do której zaliczono:

1. a) lasy, oznaczone symbolem Ls,
2. b) grunty zadrzewione i zakrzewione, oznaczone symbolem Lz,
3. c) grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, oznaczone symbolem Lzr,
4. d) nieużytki, oznaczone symbolem N.

Na podstawie wyników analiz chemicznych sumy kationów zasadowych oraz kwasowości hydrolitycznej obliczono pojemność sorpcyjną (Th cmol/kg) oraz stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego gleby kationami o charakterze zasadowym (V %). W oparciu o wyniki analiz chemicznych, zawartości azotu ogólnego (Nog) i zawartości węgla ogólnego (Cog) obliczono zawartości próchnicy i stosunek C:N.

Badania zostały wykonane przez Laboratorium Gleboznawcze Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie akredytowane w tym zakresie przez Polskie Centrum Akredytacji Nr AB 945. Gwarantuje to najwyższą jakość wyników badań.

Prace laboratoryjne wykonano w okresie od października 2019 r. do marca 2020 r.

Zakres prac nad rozpoznaniem podłoża gleb wskazuje na zróżnicowaną budowę geologiczną przy dużej różnorodności form rzeźby terenu, a także ściśle z tym związanej zmienności warunków hydrologicznych. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w zróżnicowaniu warunków glebowych na badanym obszarze. Wyróżniono i opisano 7 typów gleb, spośród których wyróżniono 10 podtypów gleb.

Typy i podtypy gleb, wyrażają charakter procesów glebotwórczych, odznaczają się swoistymi właściwościami morfologicznymi, fizykochemicznymi i biochemicznymi, które tworzą określoną urodzajność siedlisk leśnych. Typy i podtypy gleb są kształtowane zarówno pod wpływem trofizmu skał macierzystych, jak i wilgotności środowiska. Są to jednostki zbliżone do typów urodzajności gleby.

 Zestawienie powierzchni typów i podtypów gleb.

Zróżnicowanie gleb przekłada się na zróżnicowanie siedlisk. Podstawowym zadaniem gospodarczej typologii leśnej jest stworzenie systemu klasyfikowania różnorodnych warunków siedliskowych decydujących o składzie gatunkowym, wzroście i rozwoju drzewostanów. Opracowana i stosowana w Polsce klasyfikacja siedlisk przyjmuje za punkt wyjścia ścisłą zależność między drzewostanami a warunkami siedliskowymi, w jakich rosną.

Typ siedliskowy lasu (typ siedliska leśnego) jest podstawową jednostką w systemie klasyfikacji siedlisk leśnych, obejmującą powierzchnie leśne o zbliżonych warunkach siedliskowych wynikających z żyzności i wilgotności gleb, podobieństwa cech klimatu oraz ukształtowania terenu i jego budowy geologicznej. Obszary należące do tego samego typu siedliskowego lasu wykazują podobne zdolności produkcyjne i przydatność dla hodowli lasu.

 Zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu

Grunty przeznaczone pod zalesienie, potencjalne siedlisko Lśw2 (działka nr 31/3)

Las wilgotny wytworzony na starej madzie rzecznej (działka 212)

Fragment siedliska Ols (działka nr 148/1)

Posiłkując się pracami glebowo-siedliskowymi, opracowanymi w oparciu o wykonanie odkrywek glebowych, odwiertów uzupełniających, analiz laboratoryjnych oraz istniejącym stanem sukcesji na wytypowanych do zalesień działkach dokonano wstępnego podziału na grunty:

• przeznaczone do zalesienia w więźbie, ze wskazaniem rodzimych gatunków drzew, które zostaną wykorzystane do zalesień,
• przeznaczone do nieregularnego uzupełnienia istniejącej sukcesji rodzimymi gatunkami drzew,
• o szczególnej wartości przyrodniczej, które nie powinny podlegać zalesieniu. W tej grupie ujęto fragmenty zabagnione oraz murawy kserotermiczne wymagające czynnej ochrony.

Analiza ortofotomapy pozwoliła stwierdzić, że na znacznej części terenów przeznaczonych do zalesienia istnieją zadrzewienia, lub zakrzewienia. Aby określić ich wartość i strukturę gatunkową, a zatem podjąć decyzję o włączeniu ich do przyszłych zalesień wykonano prace terenowe – taksację leśną. Możliwość włączenia istniejących zadrzewień i zakrzewień do projektowanych zalesień ma zasadnicze znaczenie ekonomiczne i przyrodnicze. W  związku z tym w ramach oceny terenowej, określano czy istniejące zadrzewienia pozwalają zaliczyć opisywany obszar do gruntów leśnych zalesionych bez dodatkowych czynności, ewentualnie czy należy je częściowo uprzątnąć, aby wprowadzić rodzime gatunki drzew dostosowane do występujących typów siedliskowych. Przy określaniu rozmiaru odnowień sztucznych i ich składu gatunkowego brano pod uwagę pokrycie wartościowych zadrzewień zmniejszając powierzchnię zalesień.

Wstępnie stwierdzono, że część działek można przeznaczyć do zalesienia bez warunków wstępnych, ponieważ występują na nich wyłącznie sukcesje gatunków zielnych lub nawet drzewiastych, ale w początkowej fazie. Dla tych działek ustalono skład gatunkowy odpowiedni dla określonego wcześniej typu siedliskowego i obliczono ilość sadzonek biorąc pod uwagę docelowy udział poszczególnych gatunków. Na pozostałych działkach opisano, w uproszczony sposób, zadrzewienia i zakrzewienia, oceniono ich wartość przyrodniczą i określono wstępnie potrzeby odnowieniowe. Zasadniczym kryterium zaliczenia działki do powierzchni leśnej zalesionej była obecność gatunków lasotwórczych występujących na minimalnej powierzchni określonej w instrukcji urządzeniowej na 0,4 (40% pokrycia) dla II klasy wieku (21 – 40 l) i 0,3 (30% pokrycia) dla III i starszych klas wieku (ponad 40 lat).

W trakcie lustracji terenowej stwierdzono, że na gruntach przeznaczonych do zalesienia występują zbiorowiska leśno – zaroślowe, zaroślowo – leśne i zaroślowe, a także zbiorowiska roślinności zielnej z pojedynczymi gatunkami drzewiastymi. Rzadko stwierdzano fragmenty o typowej strukturze leśnej oraz sztuczne odnowienia gatunkami lasotwórczymi – najczęściej są to fragmentaryczne nasadzenia zadrzewieniowymi sadzonkami w luźnej więźbie o charakterze parkowym lub zadrzewieniowym. Stwierdzano także grunty o charakterze nieleśnym: grunty orne, łąki, linie energetyczne, tereny rekreacyjne i inne. W związku z tym zdecydowano się kwalifikować opisywane grunty wg następujących grup:

1. Grunty do bezwarunkowego zalesienia, bez sukcesji gatunków drzewiastych, lub w początkowej fazie wg warunków opisanych powyżej.
2. Grunty z wyraźnym drzewostanem o właściwym stopniu pokrycia, z rodzimym gatunkiem panującym, ujętym w przyjętych typach drzewostanu. Nie brano pod uwagę wierzb drzewiastych i osiki, jako gatunków pożądanych i właściwych.
3. Grunty z wyraźnym drzewostanem o właściwym stopniu pokrycia, ale z dominującymi gatunkami obcego pochodzenia, lub krzewami występującymi w formie drzewiastej (głogi, czeremchy) a także z panującymi wierzbami drzewiastymi i osikami.
4. Grunty o wartościowym składzie sukcesji naturalnej postępującej w kierunku wytworzenia zbiorowisk leśnych, lub wykonanymi nasadzeniami zastępczymi na których zalecane jest uzupełnienie sukcesji oraz nasadzeń cennymi gatunkami rodzimymi właściwymi dla występujących typów siedlisk.
5. Grunty przeznaczone do naturalnej sukcesji, które należy wyłączyć z ingerencji z przyczyn przyrodniczych, np. bagna, tereny zalewowe, wartościowe zarośla, lub z przyczyn formalnych – utrudniony dostęp, brak możliwości odnowienia.
6. Grunty pod liniami energetycznymi, grunty przylegające do infrastruktury drogowej, zdegradowane poprzemysłowe.
7. Grunty o szczególnej wartości przyrodniczej, które nie powinny podlegać zalesieniu. W tej grupie opisano kompleks wtórnych muraw kserotermicznych i podmokłe łąki (zbiorowiska szuwarów turzycowych).

Szczegółową inwentaryzację urządzeniową zestawioną w opisach taksacyjnych według aktualnego stanu na gruncie wykonano na łącznej powierzchni 40 ha.

Zapisy Planu zalesień realizowanego w ramach Programu zwiększania lesistości wpłyną na kształtowanie krajobrazu Gminy Kraków, poprzez wprowadzenie sadzonek drzew, które w krótkim czasie wypełnią przestrzeń krajobrazu. Mozaikowatość lasów, zróżnicowanie powierzchniowe, gatunkowe i wiekowe wzbogaci różnorodność krajobrazu.

Należy podkreślić, że wprowadzane będą wyłącznie rodzime gatunki drzew w tym cenne domieszki biocenotyczne. Przyczyni się to do pozytywnego przeobrażenia krajobrazu wielu obszarów Miasta Krakowa do tej pory zdominowanego w wielu przypadkach przez gatunki obcego pochodzenia. Należy podkreślić, że znaczna powierzchnia gruntów przeznaczonych do zalesienia będzie odnawiana w formie uzupełnienia istniejącej naturalnej sukcesji drzew rodzimymi gatunkami lasotwórczymi.

Bardzo duży, pozytywny wpływ Planu zalesień na walory krajobrazowe będzie związany z nieużytkami i gruntami zdegradowanymi przez przemysł. Nieużytki, na których postępuje sukcesja naturalna głównie gatunków obcych klona jesionolistnego, orzecha, robinii, w wyniku realizacji Programu zwiększania lesistości zostaną przekształcone w zbiorowiska leśne oparte na rodzimych gatunkach drzew odznaczające się dużymi walorami krajobrazowymi. Dodatkowo realizacja programu doprowadzi do ograniczenia ekspozycji w przestrzeni krajobrazu hałd, osadników, rurociągów, linii energetycznych.

Zakończenie prac związanych z opracowaniem Planu zalesień w ramach „Powiatowego programu zwiększenia lesistości miasta Krakowa na lata 2018-2040” planowane jest na 15 grudnia 2020 r.

Załącznik: Grunty objęte pracami terenowymi