Plac Grzegórzecki

Zielony Plac Grzegórzecki – nowym centrum Grzegórzek

Budowa szybkiej kolei aglomeracyjnej otwiera przed Krakowem całkiem nowe możliwości stworzenia przyjaznej, nowoczesnej, dostosowanej do zmian klimatu przestrzeni publicznej. W ramach inwestycji powstanie nowy przystanek kolejowy – Kraków Grzegórzki, który ma szansę stać się najważniejszym punktem przesiadkowym Krakowa. Przystanek zlokalizowany będzie na odcinku, gdzie spotykają się wszystkie trzy linie kolei aglomeracyjnej. Ponadto bliskość przystanków komunikacji miejskiej, udogodnienia w komunikacji pieszej oraz rowerowej sprawią, że miejsce to w niedalekiej przyszłości będzie tłumnie uczęszczane przez mieszkańców oraz turystów. Istniejąca infrastruktura nie jest przygotowana na przyjęcie tak dużej ilości osób, stąd konieczność wprowadzenia nowych rozwiązań funkcjonalnych i przestrzennych.

Mimo, że priorytetem jest komunikacja miejska, projekt zakłada utrzymanie możliwości dojazdu samochodowego do placu targowego oraz sąsiadujących z placem kamienic. W projekcie zachowano miejsca parkingowe wzdłuż ul. Grzegórzeckiej.

Historia miejsca

Plac Grzegórzecki znajduje się w miejscu dawnego koryta Starej Wisły.

W średniowieczu w okolicach dzisiejszego Mostu Grunwaldzkiego Wisła rozdwajała się. Jedno jej koryto tzw. Stara Wisła płynęła w miejscu dzisiejszych plant Dietlowskich oraz Daszyńskiego. Mniejsze koryto – tzw. Zakazimierka płynęła w miejscu dzisiejszego koryta Wisły.

Najważniejszą przeprawą przez Starą Wisłę był Most Królewski (jego pozostałości zostały odnalezione w 2019 r. podczas remontu ul. Krakowskiej). Drugą ważną przeprawą był most kolejowy pełniący obecnie funkcję wiaduktu kolejowego.

W II połowie XVII wieku dokonano zmiany przebiegu ujścia rzeki Prądnik, która znajdowała się niedaleko obecnej ul. Blich. Działanie to spowodowało zanik Starej Wisły, której koryto uległo częściowemu zamuleniu. W XIX wieku podejmowano próby jej oczyszczenia i regulacji.  Jednak z czasem stała się ona siedliskiem bakterii, której rozprzestrzenianie się było trudno zahamować. W związku z czym podjęto decyzję o zasypaniu koryta rzeki (koniec XIX w.). Na jej trasie powstały Planty Dietlowskie (ul. Dietla), a także Planty Daszyńskiego (aleja Ignacego Daszyńskiego). Obecnie o Starej Wiśle przypominają nam nazwy ulic: Starowiślna, Wiślisko czy Blich.

Idea projektowa

Zielony Plac Grzegórzecki ma stanowić łącznik Plant Dietlowskich oraz Daszyńskiego – stanowiąc kontynuację zielonej, przyjaznej przestrzeni publicznej. Posadzenie 112 sztuk drzew, akcenty wodne, rysunki przebiegu koryta Starej Wisły w nawierzchni – wszystkie te elementy mają podkreślić historię tej przestrzeni, nadając jej wyjątkowy charakter.

Projekt zakłada przystosowanie placu do zmieniającego się klimatu – m.in długich okresów suszy i upalnego lata. Lepsze przystosowanie do takich zjawisk będzie możliwe dzięki zaplanowanym rozwiązaniom technicznym:

- zielone kolektory: wiaty przystankowe w formie  zielonych "lejków",  zbierających wodę deszczową, która będzie magazynowana w zbiornikach pod nawierzchnią i wykorzystywana do nawadniania roślin;

- miejska biogrupa: grupa drzew, które pozytywnie na siebie oddziałują, wzmacniając się wzajemnie, dzięki temu są odporniejsze na zmiany klimatu;

- ogrody deszczowe: zwiększają retencję wody opadowej, zbierają wodę deszczową z nawierzchni utwardzonych, zwalniają jej przepływ oraz wstępnie oczyszczają ją z zanieczyszczeń drogowych;

- zrównoważony transport: priorytet dla komunikacji zbiorowej, bezpieczna i wygodna infrastruktura rowerowa oraz piesza.

Plac targowy

Istniejący targ zostanie przykryty zielonym dachem. Takie rozwiązanie pozwoli na "podwójne" wykorzystanie przestrzeni.  Na poziomie 0 nadal będzie funkcjonowało targowisko, natomiast zadaszenie będzie pełniło funkcję dodatkowego, zielonego placu miejskiego. Ważnym dla miasta jest utrzymanie funkcji handlowej, która zbudowało tożsamość tego miejsca, dlatego trwają rozmowy z handlowcami, korzystającymi na co dzień z tej przestrzeni.  Wspólnie z nimi będziemy wprowadzać korekty do projektu, aby jak najlepiej  wykorzystać możliwości, jakie pojawiają się przy okazji wprowadzanych zmian w tym rejonie.