Drzewa w obliczu zmian klimatycznych

???? Współcześni 30-40-latkowie mogą dożyć czasów, gdy z polskich lasów zniknie 75 proc. drzew, a wraz z nimi setki gatunków innych roślin, a także grzybów i zwierząt - prognozują naukowcy z PAN, w udostępnionym PAP opracowaniu: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C78437%2Cnaukowcy-z-pan-prognozuja-za-kilkadziesiat-lat-z-polskich-lasow-moze-zniknac

Nie oznacza to jednak, że z lasów zniknie 75 proc. Drzew. Nie grozi nam wylesienie, tylko wyparcie jednych gatunków przez inne, a w konsekwencji rewolucyjna zmiana ekosystemów – podkreśla dr hab. Andrzej M. Jagodziński, dyrektor Instytutu Dendrologii PAN.

???? Niektóre gatunki drzew przeżyją – jodła pospolita, buk zwyczajny, jesion wyniosły, dąb szypułkowy i dąb bezszypułkowy. Inne będą występowały zdecydowanie rzadziej – sosna zwyczajna, świerk pospolity, modrzew europejski oraz brzoza brodawkowata.

???? Zmiany klimatu mają i będą miały duży (bezpośredni i pośredni) wpływ na wiele sektorów gospodarki i społeczeństwo poprzez oddziaływanie na fizyczne i biologiczne składniki ekosystemów, takie jak: woda, gleba, powietrze i różnorodność biologiczna.

 ???? Rośliny rodzime będą podatne na większy stres ze strony środowiska i staną się bardziej wrażliwe na działanie szkodników i chorób. Oczekuje się zatem wzrostu ilości epidemii spowodowanych patogenami grzybiczymi i bakteryjnymi zarówno pod względem ilościowym jak i pod względem ich natężenia na obszarach o podwyższonych opadach. Wysokie temperatury zimą i wiosną wydłużą okres wegetacji roślin, zmieniając cykle wzrostu roślin żywicielskich oraz zmniejszając ich odporność. Będzie można zaobserwować większą liczbę owadów w trakcie jednego sezonu wegetacyjnego. Zwiększy się zarówno populacja owadów oraz ilość grzybów, które są w stanie przeżyć okres zimowy, powodując powstanie większej liczby ognisk zakażenia w kolejnym sezonie upraw. Coraz trudniejsze, będzie tworzenie zapasów wolnego od wirusów materiału rozmnożeniowego, jako że cieplejsze zimy będą sprzyjać przetrwaniu mszyc oraz będą ułatwiać rozprzestrzenianie się wirusów   w  okresie letnim. Dodatkowo wyższe temperatury zimą oraz dłuższe okresy nasycenia gruntów wodą stworzą sprzyjające warunki dla gnicia korzeni. W związku z powyższym należy założyć, że większość szkodników owadzich potencjalnie może powodować większe szkody  w wyniku globalnego ocieplenia.

???? Im wyższa temperatura, tym drzewa tracą więcej wody - wpływ wahań klimatu na wzrost drzew widać w ich słojach. Drzewa reagują bowiem przede wszystkim na czynniki środowiskowe, które najbardziej ograniczają rozrost słojów. Przyrost drzew  w mieście Kraków jest uzależniony od poziomu opadów i staje się wolniejszy wraz z nadejściem okresu intensywnej suszy. ( na podstawie badan dendroklimatycznych 2019/20120  w miejscu: Park Lotników)

???? Spodziewane ocieplenie klimatu spowoduje migrację gatunków, w tym obcych inwazyjnych, głównie z Europy Południowej, Afryki Północnej, Azji, wraz z równoczesnym wycofywaniem się tych gatunków, które nie są przystosowane do wysokich temperatur i suszy latem, a dobrze znoszą ostre mrozy, dlatego nie bez znaczenia będzie wpływ zmian klimatu na skład gatunkowy drzewostanów oraz ich kondycję. Osłabione drzewa będą bardziej podatne na uszkodzenia od wiatru. Wskazane jest podjęcie dalszych działań na rzecz zrównoważonej gospodarki  drzewostanem w mieście i dostosowanie składu gatunkowego do nowych warunków ( przebudowa gatunkowa drzewostanu miasta).
???? ZZM wprowadza dobór gatunkowo-odmianowy, przy którym coraz większe znaczenie przywiązuje się do fitoremediacyjnej funkcji roślin. Dla drzew w głównych ciągach komunikacyjnych - decydujące znaczenie ma przede wszystkim ich odporność na wszelkie zanieczyszczenia, suszę i podwyższone zasolenie. Przykładem może być lipa drobnolistna (Tilia cordata), która chociaż ma bardzo duże zdolności akumulacji pyłów, cierpi od zanieczyszczeń i jest wrażliwa na zasolenie gleby. Drzewa o dużych koronach i wysokich wartościach akumulacji pyłów PM₁₀ i PM_2,5 powinny tworzyć zieleń towarzyszącą (szerokie pasy – wielorzędowe aleje) oraz elementy osnowy dendrologicznej w parkach i na skwerach, podobnie jak odporne i silnie rosnące gatunki drzew iglastych.

???? Przykładowe gatunki drzew dostosowane do nowych warunków klimatycznych wprowadzane na terenie miasta przez ZZM to: