Park Fort 2 "Kościuszko" im. prof. Janusza Bogdanowskiego
Powierzchnia: 15,1 ha
Lokalizacja: Dzielnica VII Zwierzyniec, ul. Aleja Jerzego Waszyngtona 1.
Zrealizowany park na terenie Fortu 2 „Kościuszko” to wyjątkowa przestrzeń na mapie Krakowa o niezwykłych walorach widokowych i rekreacyjnych, będąca efektem prowadzonych od przeszło 10 lat prac rewitalizacyjnych najbliższego otoczenia Kopca Kościuszki.
Prace rewitalizacyjne prowadzone były na zlecenie Zarządu Budynków Komunalnych w Krakowie, pod nadzorem Miejskiego Konserwatora Zabytków, z udziałem środków Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa oraz funduszy UE w ramach RPO Województwa Małopolskiego.
W związku z zakończeniem prac rewitalizacyjnych, teren parku został przekazany w zarząd wyspecjalizowanej w tym zakresie miejskiej Jednostce, tj. Zarządowi Zieleni Miejskiej.
Historycznie - Bastiony I-III Fortu Kościuszko:
Teren Fortu nr 2 „Kościuszko” wzniesionego w latach 1850-56 będącego własnością Gminy Miejskiej Kraków jest użytkowany przez kilka podmiotów (Komitet Kopca Kościuszki, Radio RMF FM, Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie/Zarząd Zieleni Miejskiej). W gestii Zarządu Budynków Komunalnych w Krakowie, pozostawały zniszczone w okresie powojennym bastiony znajdujące się od strony zachodniej i południowo-zachodniej, pierwotnie z dwoma murowanymi hangarami na bastionach i kaponierami w fosie.
Kaponiery znajdujące się w fosie między bastionami I i II oraz II i III Fortu Kościuszko, zostały częściowo wysadzone w powietrze przez wycofujące się wojska niemieckie w styczniu 1945 r. Proces zniszczenia Bastionów I, II, III nastąpił krótko po zakończeniu II wojny światowej, kiedy to rozpoczęto ich planową rozbiórkę, pod hasłami odzyskiwania cegły, m.in. dla potrzeb budowy bursy dla młodzieży z rodzin chłopskich i robotniczych, mającej pobierać naukę w Krakowie. Teren po tak zniszczonych bastionach przez dziesiątki lat pozostawał niezagospodarowany, stanowiąc miejsce zaniedbane.
Zmiany w przestrzeni
Celem zrealizowanego przez Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie pod nadzorem Miejskiego Konserwatora Zabytków projektu było zrewitalizowanie obszaru po zniszczonych po II wojnie światowej Bastionach I-III Fortu Kościuszko, poprzez ich przystosowanie do funkcji ogólnodostępnych terenów rekreacyjno - wypoczynkowych o charakterze parkowym.
Projekt nie zakładał pełnej odbudowy bastionów, zrekonstruowane zostało jedynie niewielkie pomieszczenie studni, oraz skazamatowany prawy bark Bastionu II. W ramach inwestycji odkryte zostały i zabezpieczone relikty oryginalnych fortyfikacji (kaponier, hangarów, potern, murów bastionów, itp.) wraz z ich uczytelnieniem i wykonaniem prac konserwatorskich, dzięki czemu uporządkowany został teren u podnóża jednego z symboli Krakowa, miejsca wizyt wielu turystów i mieszkańców Krakowa, tj. Kopca Kościuszki. Teren prowadzonych prac znajdował się na obszarze wpisanym na listę Pomników Historii Rzeczpospolitej, a więc najcenniejszych obszarów zabytkowych w Polsce.
Wykonane zostały ścieżki po terenie bastionów, celem zapewnienia łatwego dostępu i komunikacji po tym obszarze. W ramach prac zamontowane zostały elementy małej architektury, takie jak ławki, kosze na śmieci, stojaki na rowery itp. oraz oświetlenie parkowe i iluminacja.
Na terenie realizowanego parku utworzono ścieżki dydaktyczne w zakresie zieleni fortecznej i fortyfikacji, wyposażone w odpowiednie tablice informacyjne. Pojawiały się specjalnie dobrane nasadzenia gatunków roślin (zarówno pod względem przyrodniczym jak i historycznym) stanowiące o wartości przyrodniczej tego miejsca. Ponadto wykonana została instalacja do gromadzenia i wykorzystania wody deszczowej na potrzeby pielęgnacji zieleni.
Przewidziana została również część o charakterze amifiteatralnym mogąca okresowo pełnić rolę miejsca realizacji funkcji kulturalnych typu: kino letnie, koncerty muzyczne, itp. Przestrzenie hangarów i kaponier będą mogły służyć jako miejsce dla wystaw plenerowych. Teren ma mieć funkcje rekreacyjne, kulturalne i edukacyjne.
Zaaranżowana przestrzeń parkowa z elementami zabytkowych fortyfikacji, stanowi miejsce wieloaspektowych interakcji i aktywności społecznych. Począwszy od podstawowych polegających na możliwości rekreacji dla mieszkańców Krakowa (teren al. Waszyngtona jest tradycyjnie bardzo popularnym miejscem weekendowych spacerów rodzinnych) oraz turystów (którzy licznie odwiedzają Kopiec Kościuszki), przez edukacyjną (na terenie parku znajdą się tablice informacyjne o tematyce zarówno historycznej jak i przyrodniczej), kulturalną (przestrzeń ta daje również możliwości organizowania spektakli typu światło-dźwięk oraz kina letniego, ekspozycji wystaw plenerowych, organizowania występów muzycznych, teatralnych).
Do końca czerwca 2025 r. na terenie Bastionu II Fortu Kościuszko planowane jest wykonanie niewielkiego ogrodu sensorycznego.
Co zostało zrobione?
Prace dotyczące rewitalizacji terenu Bastionów I-III Fortu Kościuszko prowadzone były od 2011 r., kiedy to zostały wykonane badania archeologiczne, które pozwoliły w dalszej kolejności na opracowanie stosownych dokumentacji projektowych umożliwiających rozpoczęcie prac budowlanych.
W latach 2014 r.- 2018 r. prowadzono sukcesywnie prace dotyczące porządkowania terenu bastionów od strony Kopca Kościuszki.
W latach 2019 r. – 2020 r. prace koncentrowały się na terenie Bastionu I.
Od 2021 r. w związku z uruchomieniem środków UE, możliwe było znaczne zwiększenie intensywności prowadzonych robót, które swoim zakresem objęły obszar wszystkich Bastionów.
W ramach otwarcia parku udostępniona dla mieszkańców zostanie zdecydowana większość terenu inwestycji. Do końca roku prowadzone będą jeszcze prace na terenie Bastionu III wraz z jego otoczeniem.
Od początku realizacji inwestycji, objęta jest ona wsparciem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, który przyznał dotację na prace w ramach przedmiotowego projektu ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, w łącznej wysokości ponad 4,5 mln zł.Ponadto projekt uzyskał dotację ze środków UE w ramach RPO Województwa Małopolskiego w łącznej kwocie przeszło 13,5 mln zł.
Łączne koszty poniesione na realizację inwestycji dotyczącej zagospodarowania zniszczonych bastionów I-III Fortu Kościuszko z przeznaczeniem na teren o charakterze parkowym, wyniosły prawie 35 mln zł. Z przedmiotowej kwoty ponad 18 mln zł zostało pozyskane z bezzwrotnych źródeł zewnętrznych, tj. ze środków Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa oraz Unii Europejskiej (Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego).
