Zielony bohater Krakowa - Karol Freege

Karol Freege urodził się 2 lis 1832 - Izbicku (Stubendorf), na Śląsku Opolskim, jako syn Ludwika Freege – oficjalisty i Ludwiki Barbary z domu Drechsler.

Karol Freege pochodził z niemieckiej rodziny zamieszkałej na Śląsku Opolskim, wykształcenie zawodowe zdobywał w Niemczech oraz w Anglii. Na prośbę hrabiego Piotra Moszyńskiego przyjechał z Berlina w 1857 roku. Dla niego, w 1858 roku, z sukcesem założył popisowy park angielski z ogrodem kwiatowym przy ulicy Lubicz 4. Obecnie w miejscu tego ogrodu znajduje się plac im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego obok dworca Głównego w Krakowie. Można tam również odnaleźć budynek dawnego pałacu Wołodkowiczów, w którym teraz mieści się oddział pocztowy oraz kasyno. Można śmiało powiedzieć, że początki jego krakowskiej kariery były związane z terenami wokół ulicy Lubicz, gdyż również tam dzierżawił od Bractwa Kurkowego ogród strzelecki. Za pieniądze zarobione z obu opisanych wyżej zleceń Karol Freege zakupił dwie morgi gruntu przy ulicy Lubicz 30 (ob. 36) w 1860 roku. Nazwa Lubicz pochodzi od niemieckiej nazwy der Lubicer Gasse według Planu Miasta Krakowa Ignacego Enderle z lat 1802-1808 tzw. Senackiego.


 

Na pierwszym planie poniższej fotografii przedstawiającej widok z lat 1930, widać pozostałości szklarni, zaś w głębi działki znajdował się rodzinny dom Fregge’ów, obecnie już nieistniejący. 



Karol Freege z Teresą Krechon wzięli ślub w kościele Mariackim w Krakowie dnia 17 października 1863 roku. Teresa Krechon urodziła się 24 maj 1832 w Blížkovicach na Morawach. Teresa urodziła trzy córki oraz trzech synów.                            

Najpierw Karolinę Teresę Augustę, która urodziła się 1864 roku w Krakowie pod adresem ul. Wesoła 191, który to adres również dziś odpowiada działce przy ul. Lubicz 1. Najstarsza córka Fregee’ów jako panna wyszła za mąż Zygmunta Michalskiego. Kolejny był syn - Ludwik Piotr Gustaw, urodził się w Krakowie w 1865 roku. Jako dorosły ożenił się aktorką dramatyczną Anną Sabiną z Kałużyńskich,  która przed zamążpójściem była przez kilka lat gwiazdą krakowskiej sceny. Była znana z ról między innymi Anieli w „Ślubach panieńskich”, Aliny w „Balladynie”, Julii w „Romeo i Julii” oraz Klary w „Zemście”. Trzecie z kolei dziecko - Maria Teresa, urodziła się w Krakowie w 1867 roku, która wyszła za mąż Fryderyka Turetschka adiunkta dyrekcji kolei w Krakowie. Następnie syn Karol, urodził się w 1870 roku w Krakowie, pozostał bezpotomny. Piąta z kolei córka Ludwika Luiza, urodziła się w 1872 roku, która w dorosłym życiu wyszła za mąż Hugona Mischke. Ostatni syn Emil urodził się 1875 roku, on również pozostał bezpotomny. Troje najmłodszych dzieci Karol, Ludwika Luiza i Emil Freege urodziło się w Krakowie pod adresem Lubicz 30.

Po śmierci Karola Freege (zm. 29 czerwca 1884) najpierw zakładem zajęła się Teresa. Miesiąc później, dokładnie w piątek 4 lipca „Czas” zamieścił inserat: „Podziękowanie. Za liczne dowody współczucia okazane mi przy pogrzebie mojego drogiego i ukochanego męża, tudzież za piękne wieńce składam Przyjaciołom i Znajomym serdeczne podziękowanie. Zarazem mam zaszczyt donieść, że sprzedaż kwiatów pod dawną firmą dalej prowadzić i starać się będę, aby wszystkich Szanowni kupujący rzetelnie i najtaniej obsłużyć. Teresa Freege”.

W „Nowej Reformie” 1 czerwca 1884 r. ukazało się ogłoszenie, w którym polecał uwadze klientów: „Róże remontant wysokopienne w doniczkach, rośliny dywanowe, wieńce palmowe i laurowe, jako też bukiety różnego rodzaju”. Troje z tych dzieci kontynuowało pracę uprawy roślin ogrodniczych i sprzedaż nasion rozpoczętą przez ojca i matkę. Na początku 1886 roku zostaje otwarty firmowy sklep przy ul. Szewskiej, w którym krakowianie mogą się zaopatrzyć w towar „karnawałowy”, czyli w „piękne i gustowne bukiety ręczne i kotylionowe (świeże i suche)”. Można też było zamawiać „urządzenia dekoracyi balowych na sposób zagraniczny”.

W późniejszym okresie matce pomógł syn Ludwik. W 1889 roku założył on nowy oddział zakładu ogrodniczego Freege ze szkółkami oraz szklarniami, nie tylko z hodowlą roślin i kwiatów, ale również uprawą warzyw m.in. „najlepszych pomidorów” według Krakowian. Mieścił się on na terenie przedmiejskich Rakowic i obejmował obszar 20 morgów. W Sukiennicach na Rynku w Krakowie znajdował się oddział z dwoma stoiskami handlowymi, gdzie w jednym można było kupić: „nasiona gospodarcze, nasiona roślin warzywnych, nasiona kwiatów letnich, nasiona roślin doniczkowych, bulwiastych i cebulkowych, nasiona palm, paudanów i kaktusów”, a w drugim kwiaty sprzedawała była aktorka pani Anna, żona Ludwika.

Jak podaje ówczesna prasa zakłady ogrodnicze Freege były dowodem na niedoceniane możliwości Galicyjskich nieurodzajnych gleb. Firma był wielokrotnie nagradzana medalami zarówno, jak i na lokalnych Krakowsko-Lwowskich, ale też na międzynarodowych konkursach.

Ludwik Freege zmarł 26 maja 1899 roku. W kościele Mariackim na krakowskim rynku znajduje się tablica upamiętniająca jego osobę, jak głosi napis „pierwszego założyciela umiejętnie prowadzonej szkółki drzew owocowych”. Tablica ma ciekawą formę artystyczną, wykonana została z czarnego marmuru, z portretem malowanym na blasze, zwieńczona jest jak można odgadnąć girlandami kwiatów.



Zakłady ogrodnicze utrzymały nazwę „Emil Freege” na długo po jego śmierci z roku 1913. W latach między wojennych przedsiębiorstwo rozwijało się: „w 1939 r. firma oferowała 73 gatunki roślin, w tym 20 gatunków warzyw, 32 kwiatów, 17 traw i 2 gatunki roślin przemysłowych”. W tym czasie ważnymi osobami mającymi wpływ na powodzenie przedsiębiorstwa byli Epifaniusz Uklański dawny ogrodnik Potockich (na Olszy), który po śmierci Emila został wspólnikiem firmy, kolejnym ważnym pracownikiem był Jerzy Korohoda, który w późniejszym czasie poświęcił się karierze naukowej w dziedzinie rozwoju nasiennictwa i był związany z Uniwersytetem Rolniczym.

Według informacji pochodzącej z reklamy zamieszczonej w ilustrowanym miesięczniku „Śląski Działkowiec” jeszcze w 1936 roku właścicielami zakładu byli: Maria Freege-Turetschkowa i Dr Mieczysław Kamberski. Wspomniany powyżej M. Kamberski był mężem Marii Kamberskiej córki Pani Marii Teresy i do 1950 roku pomagał prowadzić zakłady ogrodnicze „Freege”. Choć Czasy Niemieckiej okupacji przedsiębiorstwo przetrwało to w okresie nowej władzy powojennej w dniu 9 listopada 1950 roku firma „Freege” na mocy decyzji Ministerstwa Rolnictwa została wzięta pod przymusowy zarząd państwowy. Szczęśliwie efekty pracy nad rozwojem nasiennictwa 3 pokoleń rodziny Freege zostały kontynuowane początkowo przez Centralny Zarząd Państwowych Gospodarstw Rolnych, a później Centralny Zarząd Selekcji Roślin. Obecnie kontynuatorem produkcji nasion jest  POLAN Sp. z o.o.